HPV là gì?
HPV là một loại vi rút gây u nhú ở người, là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Rất có thể người bệnh sẽ bị mắc vi rút HPV trong cuộc đời nhưng không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Hơn 40 loại HPV có thể lây nhiễm sang các vùng sinh dục của nam giới và phụ nữ, bao gồm da dương vật, âm hộ (khu vực bên ngoài âm đạo) và hậu môn, và các niêm mạc của âm đạo, cổ tử cung và trực tràng. Những loại này cũng có thể lây nhiễm sang niêm mạc miệng và cổ họng.
HPV lây truyền qua đường tình dục. Có thể bị nhiễm HPV từ người bị nhiễm qua quan hệ bằng miệng, hậu môn và âm đạo. Bệnh hoàn toàn có thể lây sang người bình thường ngay cả khi người bệnh không có bất cứ biểu hiện hay triệu chứng nào của bệnh.
HPV không phụ thuộc vào số lượng đối tượng mà bạn nảy sinh quan hệ. Người bệnh vẫn có thể bị nhiễm HPV ngay cả khi chỉ quan hệ với một người. Nguy cơ nhiễm sẽ cao hơn không chỉ HPV mà còn các bệnh qua đường tình dục khác nếu bạn quan hệ với nhiều bạn tình.
Ngoài ra, các triệu chứng của bệnh có thể không xuất hiện ngay lập tức. Có thể chỉ có biểu hiện sau nhiều năm quan hệ với người bị nhiễm. Vì vậy, không thể xác định chính xác bị nhiễm bệnh vào thời điểm nào.
HPV cũng có thể lây truyền từ mẹ sang con, nhưng điều này rất hiếm khi xảy ra.
HPV có bao nhiêu chủng loại?
Các nhà khoa học đã tìm ra hơn 100 chủng virus HPV khác nhau. Hầu hết trong số đó đều vô hại, không xuất hiện triệu chứng và tự khỏi không cần điều trị.
Hiện có hơn 40 chủng virus HPV có thể gây bệnh tại bộ phận sinh dục và hậu môn. Trong đó có 15 chủng HPV có nguy cơ cao (chủng 16 và chủng 18), có thể gây bệnh ung thư từ ung thư cổ tử cung đến hậu môn và các bộ phận sinh dục khác. Các chủng ít nguy hiểm hơn có thể gây ra mụn cóc ở bàn chân (đặc biệt là lòng bàn chân), mụn cóc ở bộ phận sinh dục. Một số trường hợp, sau khi quan hệ tình dục với người bị nhiễm bệnh vài tuần đến vài tháng mới mọc mụn.
HPV tồn tại trong cơ thể người bao lâu?
Virus tồn tại suốt đời trong cơ thể người bệnh ngay cả khi người bệnh không có biểu hiện bệnh hay đã được điều trị triệu chứng bệnh. Thông thường, cơ thể sẽ tự chống lại virus trước khi các vấn đề sức khỏe có thể xảy ra. Nhưng nếu không chống lại được thì virus sẽ biến những tế bào bình thường thành bất thường gây ra ung thư cho người bệnh.
Hầu hết những người bị nhiễm HPV đều không biết mình mắc bệnh. Thông thường, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ loại bỏ nhiễm trùng HPV một cách tự nhiên trong vòng hai năm. Điều này đúng với cả hai loại HPV gây ung thư và không gây ung thư. Đến 50 tuổi, ít nhất 4 trong số 5 phụ nữ sẽ bị nhiễm HPV tại một thời điểm trong đời. HPV cũng rất phổ biến ở nam giới nhưng thường không có triệu chứng.
Làm thế nào chủng vi rút HPV có thể dẫn đến ung thư?
Khi hệ thống miễn dịch của cơ thể không thể loại bỏ nhiễm trùng HPV với các loại HPV gây ung thư, nó có thể tồn tại theo thời gian và biến các tế bào bình thường thành tế bào bất thường và sau đó là ung thư. Khoảng 10% phụ nữ bị nhiễm HPV trên cổ tử cung của họ sẽ bị nhiễm HPV kéo dài khiến họ có nguy cơ bị ung thư cổ tử cung. Tương tự, khi virus HPV nguy cơ cao tồn tại và lây nhiễm vào các tế bào của âm hộ, âm đạo, dương vật hoặc hậu môn, nó có thể gây ra những thay đổi tế bào được gọi là tiền ung thư. Những thứ này cuối cùng có thể phát triển thành ung thư nếu chúng không được phát hiện và loại bỏ kịp thời. Những bệnh ung thư này ít phổ biến hơn nhiều so với ung thư cổ tử cung. Người ta còn biết ít hơn về việc có bao nhiêu người nhiễm HPV sẽ phát triển thành ung thư ở những khu vực này.
Hầu hết tất cả các bệnh ung thư cổ tử cung đều do vi rút HPV gây ra. Một số bệnh ung thư âm hộ, âm đạo, dương vật, hậu môn và hầu họng (sau họng, bao gồm cả đáy lưỡi và amidan) cũng do HPV gây ra. Nghiên cứu vẫn đang được thực hiện để tìm hiểu cách thức và mức độ HPV gây ra những bệnh ung thư này.
Nói chung, HPV được cho là nguyên nhân của hơn 90% trường hợp ung thư hậu môn và cổ tử cung, khoảng 70% trường hợp ung thư âm đạo và âm hộ, và 60% trường hợp ung thư dương vật. Ung thư ở mặt sau của cổ họng (hầu họng) theo truyền thống đã được gây ra bởi thuốc lá và rượu, nhưng nghiên cứu gần đây 1 2 3 cho thấy khoảng 60% đến 70% ung thư của vùng hầu họng có thể được liên kết với HPV. Nhiều người trong số này có thể do sự kết hợp của thuốc lá, rượu và HPV. Để biết thêm thông tin, hãy xem Có bao nhiêu ung thư có liên quan đến HPV mỗi năm?
Hầu hết thời gian, HPV sẽ tự biến mất trong vòng hai năm và không gây ra các vấn đề về sức khỏe. Người ta cho rằng hệ thống miễn dịch chống lại HPV một cách tự nhiên. Chỉ khi virus HPV tồn tại trong cơ thể nhiều năm mới có thể gây ra các bệnh ung thư này. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào chứng minh tất cả chủng HPV sẽ tự biến mất hoàn toàn.
Sử dụng bao cao su có thể ngăn ngừa HPV hay không?
Sử dụng bao cao su đúng cách và lâu dài chắc chắn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tuy nhiên, một sự thật là không có loại bao cao su nào có thể ngăn ngừa được tất cả các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Chỉ có hai cách để ngăn ngừa 100% các bệnh lây truyền qua đường tình dục là: tuyệt đối không quan hệ tình dục hoặc chỉ quan hệ với một người và người đó chắc chắn không nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục. Do đó, tốt hơn bạn nên nghĩ rằng sử dụng bao cao su sẽ giảm thiểu được nguy hiểm thay vì an toàn tuyệt đối. Khi thiết lập mối quan hệ với một đối tượng mới, điều lí tưởng nhất là cả hai nên thực hiện kiểm tra định kì để biết được bản thân có đang nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục hay không bởi vì có một số bệnh không hề biểu hiện triệu chứng trên cơ thể. Thêm nữa, dù bao cao su không đảm bảo hoàn toàn việc phòng tránh lây nhiễm, bao cao su vẫn mang lại hiệu quả cao nhất so với các biện pháp phòng tránh khác.
Nguồn tham khảo:
Centers for Disease Control and Prevention, “6 types of cancer caused by HPV”, November 17 2020, https://www.cdc.gov/hpv/parents/cancer.html
Centers for Disease Control and Prevention, “HPV and Cancer” September 3 2020, https://www.cdc.gov/cancer/hpv/basic_info/index.htm